Draai om je oren
Jazz en meer - Weblog





 




Film / Concert
Op kop in drieën

Albert van Veenendaal, geprepareerde piano, live bij de film 'De Man Met De Camera' uit 1927 van de Russische filmpionier Dziga Vertov, zondag 27 mei 2012, Cinema Jazz Concert, EYE, Amsterdam

Het publiek wil de filmzaal al in, maar wordt tegengehouden. Pianist Albert van Veenendaal is nog niet klaar met het plaatsen van allerlei klemmetjes op de snaren van de vleugel. Pas als het prepareren klaar is, gaan de deuren open. "Over een uur weet je meer", luidt zijn toelichting.

De lichten gaan uit, de film aan. De vleugel fluistert haar verhaal, soms via de toetsen, soms via de snaren, waar Van Veenendaal overheen roert als een meesterkok die drie Michelin-sterren ruikt van zijn bearnaisesaus. Bij beelden van een klapstoel, een rij klapstoelen en mensen die erop gaan zitten, worden de klanken luider. Dan toont de film een blaasorkest. De show gaat beginnen. Van Veenendaal speelt er melodische klanken onder. Het is even wennen bij beelden van een sousafoon.

Zo wisselen de beelden elkaar af, gemonteerd op een manier die revolutionair was in 1927, en nu nog steeds iets avant-gardistisch heeft. De hoofdpersoon, de Man met de Camera, legt verschillende thema's uit zijn tijd vast. Die vormen geen verhaal, maar zijn als oneliners aan elkaar geplakt. Zo gaan ze een dialoog aan met elkaar en met de kijker. De minimalistische ritmes en klankwolken uit de geprepareerde piano - geïnspireerd op John Cage, voorhoeder in minimalistische muziek - passen hier wonderwel bij.

Op het filmdoek waaien boomtakken heen en weer. Van Veenendaal rolt er drieklanken bij uit, die uitmonden in een fris regenbuitje, als een Canto Ostinato in het voorjaar. Dan filmt de Man met Camera bovenop een voortrazende trein. De hoge, geprepareerde tonen van de piano blazen wolken boventonen de lucht in, alsof er gamelan-xylofoons in de vleugel verstopt zitten. De trein had zo door Indonesië kunnen razen.

Op het scherm trekt meer industrieel vernuft voorbij. De latere communistische verheerlijking van de zware industrie laat zich hier al zien. Van Veenendaal laat horen hoe stoommachines klinken die het beeld uit denderen. De geprepareerde bassnaren laten strakke ritmes los, alsof een tiental mannen op djembés aan het roffelen is. In de jaren 30 waren lust en frivoliteiten ook nog toegestaan. De Man met Camera brengt uitgebreid in beeld hoe een vrouw zich wast en opmaakt. Daarna wordt er geflaneerd over de niet-stedelijke boulevards. Met tedere, melodische klanken volgt Van Veenendaal hier ook weer naadloos de sfeer van de beelden. Soms maakt hij andere keuzes en laat de muziek op de beelden botsen of legt er een laag onder. De geprepareerde piano biedt met gemak dit scala aan mogelijkheden. De klanken klinken verfrissend en nieuw. Koplopers dus. De muziek is zo intrigerend, dat het kijken naar de film er soms bij inschiet.

Het smeden van ijzer haalt je als kijker weer bij de les. Het vuur is gloeiend heet. De Man met Camera loopt in de weg en moet steeds verder naar achteren om het rondspattende vonken te ontwijken. Van Veenendaal slaat met een stok op de snaren. "Ik doe niks wat ik op mijn eigen vleugel ook niet zou doen", zei hij eens in een interview.

Zo rijgen de filmbeelden en muziek zich aaneen. De tijd tikt door, de klapstoeltjes komen weer in beeld. Langzaam sterven de pianoklanken weg en gaat het licht aan. Het kost even tijd om weer in 2012 te arriveren. Ronddwalen door EYE, het nieuwe filmtheater, helpt er wonderwel bij. Van buiten lijkt EYE op een reuzenkikker die de noordoever van het IJ heeft uitgekozen als plek om te zonnebaden. De centrale ruimte binnenin ontvouwt zich als een prins met allures die ruimschoots boven het Nederlandse maaiveld uitkomen. Een immense glazen pui geeft zicht op de boten en bootjes op het IJ dobberen. Drie naar boven uitwaaierende trappartijen omsluiten de metershoge glazen wand. Je kunt op de trappen naar boven klimmen, maar ze lenen zich ook heel goed voor tikkertje spelen, zoals elk kind meteen ontdekt. En je kunt erop neerploffen om met open mond de sfeer in te drinken. Even is het alsof je tot de avant-garde van deze tijd behoort.

Labels:

(Heleen van Tilburg, 1.7.12) - - [naar boven]


Lees verder in het archief...








Menupagina's:




Cd van het moment:
Sylvie Courvoisier - 'Chimaera'

Klik op de hoes om een track te beluisteren en voor meer informatie





Nieuws, tips, suggesties, adverteren, meewerken?
Mail de redactie.